حضور سادات در میامی همواره از لحاظ سیاسی، اجتماعی و حتی انجام کارهای عمرانی و اتحاد مردم منطقه، بسیار مؤثر بوده است و سادات به عنوان یکی از طوایف برجسته همیشه منشاء رونق و آبادی این دیار بوده اند.

 به گزارش خبرنگار مهر، میامی شرقی ترین شهرستان استان سمنان که به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ارتباطی شرق به غرب و عبور جاده ابریشم، اهمیت ترانزیتی قابل توجهی داشته و از دیر باز برای اسکان، تبادلات و ارسال محموله های پستی و بازرگانی دارای چاپار خانه ها و کاروانسراهای متعدد بوده است.

علی رغم بی لطفی و کم عنایتی روزگار، آثار گرانقدر و مجموعه های تاریخی عظیم این شهرستان از عصر قاجار تاکنون شکوه و عظمت خود را حفظ  کرده اند.

میامی همچون تمام بلاد و مناطق دیگر، بسیاری از طوایف و اقوام را در خود جای داده و هر دودمان به تنهایی سر منشاء رونق و آبادی این دیار بوده اند.

یکی از این طوایف برجسته که به صورت مهاجر از قدیم الایام در میامی سکنی گزیدند سادات جلیل القدر هستند که در عصر قاجار از نواحی جنوب ایران یعنی اهواز و شیراز به منطقه خور و جندق و از آن جا به شاهرود مهاجرت کردند.

 طایفه سادات سه برادر بودند که در میامی، سبزوار و داورزن و شاهرود اقامت کردند، سید میر موسی برادری که در میامی زندگی می کرد دو فرزند به نام های سید باقر و سید حبیب و یک نوه به اسم سید اسماعیل داشت.

از سید اسماعیل در محله سادات، بناهای زیبا و باشکوهی بر جا مانده که شامل مجموعه های تاریخی، مذهبی، فرهنگی و رفاهی است.

کوچه آقایان

سید اسماعیل بعد از فوت پدر تصمیم گرفت در بیرون از قلعه میامی قلعه ای نو بنا کند تا خود و فرزندانش در محیطی باز و بزرگتر زندگی کنند، او در ضلع جنوب شرقی قلعه قدیم میامی قله ای تقریبا به همان اندازه بنا نهاد که دارای کوچه ای طویل و بزرگ به نام کوچه آقایان است و هم اکنون نیز وجود دارد.

فرزندان سید باقر هر کدام خانه هایی وسیع با حصار بلند در این کوچه ساختند و با تعبیه در چوبی معروف به "سردر" در ورودی این کوچه بن بست این کوچه را اختصاصی کردند.

ورودی این کوچه، مجموعه مسکونی بزرگی دیده می شود که به دست استاد علی اکبر باغزندانی تحت عنوان میهمان سرا برای اسکان مسافران طراحی و ساخته شده بود تا مسافران و زائرین امام رضا(ع) در زمان توقف در شهر از آن برای استراحت استفاده کنند.

مسجد آقایان

یکی دیگر از بناهای زیبا و باشکوه سادات میامی که از دوره قاجار بر جا مانده، مسجدی است موقوفه سید اسماعیل که به سادات آقایان مشهوراست.

مسجد در فضایی روحانی و باصفا در کنار نهر آب قنات با میدانی وسیع و مزین به دو چنار قطور در ضلع غربی این قلعه آقایان و در بین آب انبار و کوچه ساخته شده است.

این مسجد دارای شناسنامه ای کامل است که توسط محمد اسماعیل فرزند محمد زمان از خوشنویسان با ذوق آن عصر سر در این مسجد قرار گرفته است.

این مسجد با شکوه با دارابودن یک فضای الحاقی بر روی آب انبار ساخته شده و به وسیله پنج پله به ایوانی دومتری متصل می شود؛ تمامی سطح بنا به وسیله 3 ستون چوبی محافظت می شود، سقف آن و تمامی در و پنجره هایش چوبی است، دو اتاق دارد که یکی از آن ها دارای محراب که همان صحن اصلی مسجد را تشکیل می دهد؛ است و دیگری قسمت الحاقی که مربوط به اموری از جمله آبدار خانه و ... است.

بیشتر مسائل شرعی و عرفی شهر در این مسجد حل و فصل می شده و  مدت های مدیدی حاج میزا حسن و حاج میزا ابراهیم را به عنوان پیش نماز در خود جای داده است.

آب انبار آقایان

آب انبارها درگذشته از محوری ترین بناهای هر شهر و روستا بودند چرا که بیشترین مایحتاج انسان که همان آب است را تامین می کرده اند.

سطح کوچه تا پای شیر آب بیست پله آجری به عمق زمین فاصله دارد، یک تومان آب وقفی به آن اختصاص داده شده که در زمان های گذشته آب آشامیدنی اهالی را تامین می کرد و در حال حاضر نیز غیر استفاده و جلوی آن را با حصاری بسته اند، این گونه بناها را بدلیل محافظت کامل و طریقه معماری خاص و ویژه اش می توان برای ایجاد نمایشگاه های محصولات فرهنگی تاریخی استفاده کرد.

عمارت آب انبار

در روی آب انبار ساختمانی بسیار معظم و شکیل ساخته شده است که در نگاه اول از نظر معماری مشابه عمارت عالی قاپو است چرا که از چندین طرف در بین ابنیه قدیمی از جمله کاروانسرا، حمام و مسجد و کوچه آقایان بنا شده است.

این بنا در 150 متر مربع مساحت و ارتفاع هشت در دو طبقه ساخته شده است که از نظر ساخت و طرح و نما همچون منازل مسکونی شهر متشکل از سه اتاق با طاقچه های قوسی است شکل که به وسیله ایوانی یک و نیم متری به هم متصل شده اند و در واقع نمای کلی بنا رو به شمال است و شش ستون چوبی طبقه فوقانی بنا را محافظت می کند، سقف و ناودان های آن چوبی و دور تا دور آن را نرده های چوبی با ظرافت خاصی محصور کرده است.

طبقه زیرین بنا دارای 3 باب مغازه است که تا چندی پیش از آن برای فروش و کسب و کار و از خود بنا از زمان تاسیس به عنوان ساختمان مشاوره و مکمل مسجده بوده است.

در دوره پهلوی نیز از آن به عنوان اداره تلگراف خانه یاد شده است که فردی از اهالی بومی به نام محمد تقی خان سرهنگاز خوانین برجسته، شهر آن را اداره می کرد، فن تلگراف را فقط تلگرافچی می دانست و دیگر کارمندان آن را نمی دانستند، این دستگاه با انرژی پیل که به صورت کات کبود در استوانه ای شیشه ای درست می کردند کار می کرد.

سپس مرکز تعاون مردم و مدتی نیز به عنوان صندوق قرض الحسنه حضرت صاحب الزمان(عج) و در دوره های بعدی به اتاق شورای میامی و کتابخانه ولی عصر و شورای اسلامی مبدل شد.

 حمام آقایان

حمام آقایان نیز یکی دیگر از موقوفاتی است که در واقع آن را می توان به سیده زهرا دختر سید اسماعیل نسبت داد، او در جوانی فوت کرد و پدر بزرگوارش تمامی اموال و دارایی او را صرف ساختن این حمام کرد.

این بنای مستحکم در فضایی با زیر بنایی حدود پانصد متر مربع در محلی که بین قلعه قدیم میامی و قلعه آقایان و در جوار کاروانسرا و چاپارخانه احداث شده، در واقع محل قرار گرفتن آن بگونه ای است که شرایط استفاده از آن را برای همه سهل الوصول می سازد.

این بنای آجری از سطح کوچه پایین تر ساخته شده و در قدیم سوخت آن هیزم یا نوعی کود خشک و به اصطلاح محلی "زقه" بوده است.

این حمام بعد از140  سال همچنان دایر است.

برخی از بناهای ذکر شده که موقوفات سادات میامی از جمله سید بزرگوار سید اسماعیل فرزند میر موسی است توسط خود سادات و تعدادی نیز توسط سازمان میراث فرهنگی در دست تعمیر و بازسازی است.

منبع: خبرگزاری مهر

*****